Trốn nợ

 Tên tuổi nhà văn Ma Văn Kháng đã được nhiều người biết tới bởi nhiều tiểu thuyết và tập truyện đã xuất bản. Ông cũng còn nổi tiếng là người viết kỹ và cuốn hút độc giả bởi một giọng văn tinh tế và riêng biệt. Đã bước vào tuổi già, nhưng những trang văn ông viết vẫn như có một ma lực, thu hút nhiều độc giả. Trốn nợ là tựa đề tập sách mới nhất của ông, dày gần 300 trang, tuyển chọn gần 20 truyện ngắn Ma Văn Kháng viết rải rác từ năm 2000 trở lại đây như: Tổ trưởng dân phố, Lũ tiểu mãn ngập bờ, Thợ cắt tóc làng, Thử thách cuối cùng, Thoạt kỳ thủy là nước, Xe ngựa ra ga đón sách, chuyến xe khách cuối năm…

Trích truyện ngắn "Trốn nợ" - Ma Văn Kháng

Bỉnh, vợ Thiệu hành nghề xích lô, trốn nợ bỏ nhà đi rồi! Trốn nợ bỏ nhà đi vào những ngày năm cũ sắp qua, năm mới đang đến!Tin ấy phát ra đầu tiên từ miệng cô cave Minh Thìn, rồi qua chị Bàn bán bún ốc, tới bà Phùng bán cháo sườn và tung toé ra khắp ngõ phố. Đó là nhờ đàn bà xưa nay vốn giỏi môn ngồi lê đôi mách, bán dưa lê bê dưa bở, đưa chuyện. Thành ra, chỉ trong vòng chưa hết một ngày, chẳng còn sót một ai trong ngõ nhỏ này là không biết tường tận; rằng thì là Bỉnh, ba mươi lăm tuổi, không phải cư dân bản địa, theo Thiệu xích lô làm vợ đã sáu bẩy năm nay, sống bằng nghề phe vé ở ga xe lửa, tối vừa rồi thua bạc hơn một trăm triệu đồng, sợ quá, đã bỏ chồng con trốn biệt từ hôm qua, tức hăm ba tháng chạp, ngày ông Táo chầu giời!

Chà! Thua bạc gì mà tới những trăm triệu! Trăm triệu là bảy, tám cây vàng. Là giá cả một căn buồng hai chục mét vuông. Mà khổ chủ lại chỉ là một ả đàn bà vô nghề nghiệp, hàng ngày phe phẩy tấm vé xe lửa kiếm tí lờ lãi chênh lệch nuôi thân. Ngạc nhiên là phải. Nhưng ngạc nhiên thì cũng là kẻ không hiểu gì thời thế hết. Vì cùng với thời gian, con người đang ngày càng trở thành kỳ quặc hơn. Vì gần đây công nghệ cờ bạc đã được cải biến, tiến triển rất nhiều. Con bạc đâu có cần phải xách va ly tiền, đi xe hơi đến tận sòng bạc Casino Hải Phòng. Không! Một mảnh nilông trải ở ngay một vỉa hè bặm bụi. Và chỉ cần ba quân bài gieo xuống nhấc lên trong vòng chưa đầy hai phút là đã ngã ngũ người thắng kẻ thua rồi. Một tối, thua cả trăm triệu, giờ đây với đám con bạc nghiệp dư là chuyện thường. Rất thường!

Tuy vậy, chuyện cũng còn bán tín bán nghi lắm. Vì sao? Vì nói thế thì biết thế chứ đã mấy người được mục sở thị, đã được biết Bỉnh là người tính tình thế nào, mặt ngang mũi dọc ra sao. Bỉnh lẫn vào cả ngàn người tứ xứ quần cư ở ngõ phố này. Thì cũng như đám chúng sinh nhan nhản, vật vờ, vô hình vô ảnh, không bản sắc, diện mạo cá thể, cùng chìm nghỉm vào bối cảnh cõi đời tù mù này, ai mà biết được, nếu kẻ đó không gây chuyện động trời. Thêm nữa, rất có thể đó chỉ là tin vịt, là trò bầy đặt nhăng nhít, để hại nhau, hoặc ngứa mồm thì nói cho vui, một thói quen của đám người bình dân lúc rỗi hơi rảnh việc. Đấy, năm ngoái cũng đã từng rộ lên chuyện cái Xuyến bán thịt quay bỏ chồng trốn lên mạn ngược vì vỡ hụi. Nhưng sau mới biết, tin đó là do chồng nó tung ra. Mục đích là để khoả lấp một nỗi nhuốc nhơ ê chề, vợ gã chê gã bất lực nên đã bỏ đi theo một thằng đô lực sĩ chuyên làm chân đế trong các tiết mục trồng người ở rạp xiếc. Cũng như thế, năm kia cậu Kỉnh ăn cắp xe đạp, lão Luận quan hệ với gái vị thành niên, đến lúc bị công an đến ngõ này, người ta mới biết Kỉnh là ai, Luận là người thế nào!

Bỉnh thì cũng thế, Bỉnh thuộc tầng lớp ở tận cùng, dưới đáy xã hội, Bỉnh cũng chỉ là một cái bóng ma chập chờn, là bản nháp sơ sài, là mớ hồ sơ tạp nhạp ở cuộc đời này thôi, nào ai biết! Sớm bửng đã ra khỏi ngõ. Tối mịt mới mò mẫm trở về. Năm thì mười hoạ, ngày lễ tết mới thấy loáng thoáng một bóng áo phin xanh trứng sáo, cái quần âu màu nâu phùng hai đầu gối, xách cái làn nhựa đỏ lủi thủi đi trong đường ngõ; hoặc dẫn thằng con năm tuổi ra ăn cháo sườn ở hàng bà Phùng, với cái dáng cò quăm đứng dưới trời mưa, lướt mướt khổ hạnh, và nếu vô tình đi đến gần, đưa mắt quan sát thì cũng thấy nó là hạng đàn bà mỏng mày hay hạt, gương mặt trắng trẻo, cằm xẻ đôi đầy hai lớp, con mắt lá răm vẻ phong tình và đáo để, thế thôi!

Lý do để bán tin bán nghi còn là do thái độ của Bỉnh nữa. Quái! Vợ trốn nợ bỏ nhà đi, bỏ nhà đi vào lúc năm hết Tết đến, mà chồng cứ thản nhiên như không là thế nào!

Chồng Bỉnh tên Thiệu, đi bộ đội đóng quân ở biên giới Lào Cai, hết hạn nghĩa vụ thì trở về ngõ này. Trở về với một cái ba lô rách và một ả đàn bà tóc kẹp đuôi gà, gò ngực cao vống, chật căng trong cái áo sơ mi xanh dính đầy nhựa chuối. Đó là Bỉnh. Họ họp thành một gia đình nho nhỏ, như bao nhiêu gia đình lao động nghèo khổ ở cái ngõ hẻm chật chội này, cũng đủ cả những phút vui vẻ, hạnh phúc, những chuyện eo xèo, cụm cọ, thậm chí mắng chửi, xô xát nhau, giở trò vũ lực với nhau.

“Thề có cái bàn thờ thần thổ địa, từ hôm nay tao đ. có vợ chồng gì với mày nữa, cái thằng ăn cháo đá bát kia nhé!” Không ít lần bà Mùi tổ trưởng dân phố nghe thấy Bỉnh đứng ở trước nhà nheo nhéo chửi chồng như thế. Cũng ít có tuần lễ bà không chứng kiến cảnh Thiệu xù xì gộc ghệch như cái gốc tre già trên tay huơ huơ cái bơm xích lô, còn bên kia đối địch là Bỉnh người đườn đưỡn, quần xếch một bên, hai tay thủ cái đòn gánh, cũng đủ cả các ngón chém, bổ, đâm, dứ và hò hét oang oảng: “Nào, đối địch thì dịch lại đây”. Đàn bà mà dám đấu lực ngang ngửa với chồng thì hẳn là loại táo gan lắm!

Còn bây giờ thì cứ như giả đui giả điếc trước cảnh ngộ của mình, phớt lờ cả cái không khí nhộn nhàng đón xuân sang của thiên hạ, Thiệu vẫn cứ đang ung dung ngồi ở chiếu tổ tôm với đám chúng bạn ở trong ngõ. Thì cũng loại bạn bè nghề ngỗng linh tinh, quen nếp sống phóng đãng tuỳ tiện cả. Như Lâm chuyên mổ lợn thuê, tóc tai râu ria lởm khởm biệt hiệu Lâm râu, vợ là cô cave Thìn, như Môn xe ôm, mặt vuông, tai quắt, người tròn như con ốc. Chơi bài vừa giải trí vừa ăn tiền nhưng cò con thôi. Tay xoè bài, tay vê thẻo ria mép đen nhánh nhọn như hai mũi dùi, Thiệu rung đùi khoái trá vì nước bạc đang gặp hồi vận đỏ. Xem ra Thiệu đâu có bận tâm gì đến biến động nọ trong gia đình mình. Chứ đừng nói là y sốt ruột, y lo lắng. Sốt ruột, lo lắng cho số phận người thân. Sốt ruột lo lắng vì là cái lúc Tết nhất đang đến gõ cửa, công việc sửa soạn đang kéo tới ùn ùn. Người sốt ruột, người lo lắng, lạ thay, hoá ra lại là kẻ khác, ở ngoài cuộc. Người đó là bà Mùi tổ trưởng dân phố. Bà này có ông chồng làm tài xế xe lửa mới về hưu. Bà to béo, ngực xệ, mông tròn, mắt lồi, mặt xinh, dáng đi nhảy nhót như chim sẻ, tính tình bồng bột, sốt sắng với việc chung.