Sắp đặt và diễn

Sắp đặt và Diễn - tập truyện ngắn của Hồ Anh Thái, NXB Hội Nhà Văn và Công ty văn hóa Đông A)

Không phải ngẫu nhiên mà những người tuyển Sắp đặt và Diễn chọn 25 truyện ngắn khá tiêu biểu cho ba giai đoạn sáng tác của nhà văn Hồ Anh Thái, nếu lấy thời kỳ anh viết về Ấn Độ như một dấu mốc.

Giai đoạn “tiền Ấn Độ” với Chàng trai ở bến đợi xe, Mảnh vỡ của đàn ông, Những cuộc kiếm tìm... là ánh mắt trong sáng, tìm kiếm và hi vọng ở cuộc đời với những điều biết hay chưa biết qua những số phận, những cuộc đời mong manh đẹp, trong trẻo nhưng phảng phất buồn.

Giai đoạn “Ấn Độ” là Tiếng thở dài qua rừng kim tước, Người Ấn, Thi nhân, Người đứng một chân, Kiếp người đi qua... thì sự trong sáng mang dáng dấp thư sinh đã ở lại sau lưng. Lúc này là sự chiêm nghiệm cuộc đời, nhân tình thế thái của người biết và ngộ ra nhiều điều với ánh mắt điềm đạm và thái độ cảm thông lão thực. Với nhiều độc giả, mảng viết về Ấn Độ của Hồ Anh Thái sẽ còn được đọc dài lâu.

Mảng thứ ba là “hậu Ấn Độ” với Sắp đặt, Diễn, Bến Ôsin, Trại cá sấu, Lọt sàng xuống nia, Cả một dây theo nhau đi... thì ôi thôi, tất cả những gì làm nên một Hồ Anh Thái trước đây như thư sinh, trong sáng, hay trầm tư, triết luận đã vô thức hòa quyện ẩn sâu sau sự hài hước, hóm hỉnh và sắc sảo đến rợn người của câu chữ.

Người đọc bị cuốn vào một thế giới đầy hình ảnh, âm thanh, ánh sáng, như thể được tham gia một màn biểu diễn tung hứng ngọt ngào của những con dao - ngôn từ - sáng lóa, sắc lẹm, lanh canh những âm thanh ma lực, để rồi chìm dài trong nỗi khắc khoải đến tức thở về nhân tình thế thái, những thói hư tật xấu, những tham, sân, si của con người thời hiện đại.

Gần như tất cả những nhân vật trong 25 truyện Sắp đặt và Diễn rơi vào những tình huống, những hoàn cảnh mang tính điển hình cho một số đông, với đa tầng ý nghĩa ẩn dưới bút pháp tài hoa không ngừng thay đổi trong con mắt hài hước cố hữu của tác giả.

Mới thấy văn chương với Hồ Anh Thái đúng là một nghiệp với đa tầng phong cách biểu hiện, với một tiềm năng đọc mới và thấu suốt cuộc sống, con người, những gì mà với nhiều người khác đã trở nên cũ mèm.

Cầm cuốn sách dày 420 trang, không tin rằng tác giả có thể lôi tuồn tuột mình đi từ đầu đến cuối nhanh đến thế. Trên chặng đường vừa đọc vừa thở dồn dập đó là cười, là khóc, là xót xa, là buồn, đến trang cuối cùng lúc nào không biết! Có cùng tham gia Sắp đặt và Diễn rồi, mới thấy cuộc đời này thật đáng giá, một cuộc đời đáng để yêu chứ không phải chỉ để sống mà thôi.

NGUYỄN THỊ THU HUỆ