Nguyễn Bính-Thơ và đời

Nguyễn Bính đã xa tôi hai mươi năm rồi ư? Một tia chớp thời gian: Hai thập kỷ vèo bay.

Không, Nguyễn Bính vẫn còn đây, vẫn ở bên tôi ngày đêm xướng họa ngâm vịnh, cùng nhau sẻ ngọt chia sầu. Những thư từ Bính viết cho tôi đây, những bài thơ còn trong bản thảo tôi trân trọng giữ gìn cũng như giữ gìn những tấm hình chụp trong nhiều thời gian khác nhau. Chưa bao giờ tôi cảm thấy mất Nguyễn Bính…

Giải khuyến khích mà nhóm Tự lực văn đoàn trao cho tập thơ Tâm hồn tôi chưa đủ sức đưa Nguyễn Bính lên đài danh vọng. Nguyễn Bính chỉ thực sự nổi tiếng khi tờ Tiểu thuyết thứ Năm liên tiếp trong ba kỳ đăng ba bài thơ Lỡ bước sang ngang, và sau đó không số báo nào không có thơ Nguyễn Bính.

… Còn nhớ năm xa xưa, cách đây gần nửa thế kỷ sau đám tang Phan Thanh, tôi lại thăm Bính trên gác Hoàng Mai, một căn nhà nhỏ Bính thuê chung cùng Đức Trấn, căn gác luôn vang lên những tiếng ngâm thơ của đôi bạn tri âm…

… Trên căn gác Hoàng Mai đó, mà Bính gọi là Mộc hoa trang, Đức Trấn đưa tôi coi bài Chân quê của Bính và hỏi: - Bài thơ trần trụi tới mức như con nhộng, ai mà chẳng hiểu. Bính ngồi im, Đức Trấn cười: Ừ, thì ông cứ đọc đi, đọc thêm, một lần nữa, và suy nghĩ xem tác giả có ngụ ý gì? Tôi đọc to:

            … Hoa chanh nở giữa vườn chanh

            Thầy u mình với chúng mình chân quê

                Hôm qua em đi tỉnh về

            Hương đồng gió nội bay đi ít nhiều.

Đọc xong bài thơ, thấy tôi vẫn giữ ý kiến cũ, Đức Trấn nói: - Thế là ông chỉ biết một mà không biết hai. Ông biết không, đây là bản Tuyên ngôn của Nguyễn Bính đấy, tuyên ngôn chống lại các kiểu thơ lai căng, Âu hoá tới mức lộ liễu, thậm chí dịch nguyên xi hay gần như nguyên xi thơ nước ngoài đại loại như: “Yêu là chết ở trong lòng một ít”…