Đi về nơi hoang dã

Nhân vật: Ông toán trưởng, thằng hộ pháp, thằng học giả, thằng cấp dưỡng và tôi. Câu chuyện: khảo sát, mở tuyến giao thông giữa vùng núi cao rừng rậm. Mỗi nhân vật có một cái đích riêng.

Cả 5 tên đàn ông hùng hục phát cây, dọn đá tiến về phía trước, theo sự chỉ đường dẫn lối qua máy vô tuyến điện của một cấp trên nào đó không bao giờ thấy mặt ngồi tít dưới đồng bằng.

Đói khát luôn hành hạ -  đói ăn, đói tình. Công việc cực nhọc, nguy hiểm. Đã thế còn hoang mang mất phương hướng. Những cơn mơ vật vã trộn lẫn với thực tại toát mồ hôi: mơ được ăn no, được làm tình, mơ có túi tiền đầy, mơ tình yêu trong sáng thánh thiện, và tất nhiên cơn mơ nặng nề dai dẳng nhất là mơ đến đích.

Ở đây là cái đích chung của cả bọn - đỉnh Hua Ca xa lắc chìm khuất trong mây. Không đến được cái đích ấy thì đừng nói gì đến chuyện những cơn mơ kia hoá thành hiện thực.

Và bên cạnh cái đích chung ấy là đích riêng của từng người - thành tích dâng lên cấp trên của ông toán trưởng; trèo lên đầu đồng đội bằng mọi giá để xây dựng “sự nghiệp hiển hách” của thằng học giả; cuộc chung sống hạnh phúc với ả đàn bà ngoại tình của thằng hộ pháp; căn nhà xây cho mẹ của thằng cấp dưỡng; và mối tình đẹp với nàng Sao của thằng tôi.

Tất cả nối nhau diễn ra theo từng ngày, theo từng mét chiều dài của tuyến đường. Chen vào đó là những sự cố nho nhỏ: hết gạo, lạc rừng, bệnh tật, rắn độc cắn, chửi bới ẩu đả lẫn nhau...

Thỉnh thoảng sống lại đôi ba mẩu hồi ức như những chớp sáng soi rõ hơn những khoảnh khắc thực tại. Sự ngây thơ ngu dại của thằng học giả đẩy bố đẻ đến chỗ chết. Cuộc tình vụng trộm ngậm ngùi đau xót của ông toán trưởng. Những cơn yêu đương cuồng nhiệt của thằng hộ pháp với cô vợ ông xã đội...

Nói tóm lại, tiểu thuyết “Đi về nơi hoang dã” của Nhật Tuấn là câu chuyện khó có thể kể lại một cách mạch lạc. Những tình tiết đan cài rậm rạp, ngổn ngang, đầy vẻ hoang dã như cánh rừng có 5 tên đàn ông kia đang tìm cách xuyên qua. Chỉ có cách duy nhất là bước theo chân họ qua từng dòng chữ.

Lại nói về những cái đích. Trước hết là đích riêng của từng nhân vật. Kết quả: ông toán trưởng nằm lại dọc đường và chết thê thảm. Thằng hộ pháp vỡ mộng vì người tình không thể bỏ nhà trốn theo hắn. Thằng cấp dưỡng hoá rồ vì mất gói tiền.

Thằng tôi ngơ ngác trước dòng nước đục ngầu bẩn thỉu trên đỉnh Hua Ca, trong lúc thằng học giả cố tự dối mình, vui niềm vui đến đích một cách gượng gạo...

Còn cái đích chung? Liệu cái đỉnh núi ở cuối sách, nơi tôi và thằng học giả đang đứng nhìn ngơ ngác đây, có phải là đỉnh Hua Ca, đỉnh núi có dòng suối thần? Hình như không. Đỉnh Hua Ca vẫn còn ở đâu đó xa lắm, trên tít những tầng mây kia, trong huyền thoại.

Người đọc có thể chợt nhận ra nhiều điều: cảm giác bị lừa dối về những cái “đích” hão huyền; đến  “đích” rồi chưa biết chừng lại thấy “đích” vô nghĩa, nhưng cuộc đời là thế, vẫn cứ phải đi, phải có “đích” để hướng tới...

Văn bản của nhà văn khép lại, cũng là lúc mở ra các “văn bản” khác trong tâm tưởng mỗi người đọc. Theo tôi, đây là thành công rất đáng kể của Nhật Tuấn, và là thành công không có nhiều trong văn xuôi của chúng ta lâu nay.

Văn xuôi Nhật Tuấn là thứ văn xuôi đậm chất “đàn ông”, mạnh mẽ, trần trụi và tốc độ. Từ đầu tới cuối cuốn sách ngót ba trăm trang, luôn giữ vững một nhịp điệu gấp gáp, lôi cuốn. Phong phú chi tiết gây ấn tượng mà không cường điệu.

Ngôn ngữ, hành động thô thiển, tục tĩu của các nhân vật hoà hợp thật tự nhiên với bối cảnh khắc nghiệt của câu chuyện. Hiếm hoi mới bắt gặp một trang sách mềm mại (về tình yêu, kỷ niệm...), nhưng những chỗ tác giả chủ động “giảm ga” ấy chỉ chứng tỏ sự vững vàng trong cách viết của mình.

Nếu có những điều chưa thật thích về cuốn sách, thì một trong số đó có lẽ chính là cái tên sách. Nghe có vẻ hơi “thị trường”.

Đọc “Đi về nơi hoang dã” không thể không nghĩ đến những tìm tòi cách tân đang diễn ra trong văn chương hôm nay. Phủ nhận, quay lưng lại với những cố gắng đổi mới là dại dột và sai lầm.

Nhưng nếu những cố gắng chẳng mang lại điều gì khác hơn ngoài sự hùng hổ và sự nhạt, thì những trang văn “truyền thống” như thế này vẫn còn nguyên giá trị. Để thấy rằng, muốn có văn hay, rốt cuộc nhà văn vẫn phải trung thực với chính mình, chứ không phải vật mình vật mẩy, vặn vẹo ra mà có.

Nhà văn Trần Đức Tiến